verwerkingsopdracht romantiek

KLAS 5  Romantiek Max Havelaar - Multatuli

   Ik vind dat Max Havelaar van Multatuli grotendeels representatief is voor de Romantische literatuur.

De Romantiek is een periode die duurde van ongeveer 1770 tot 1880. Deze stroming is een tegenbeweging van het Classicisme, waarin het vooral gaat om ingetogenheid en waar de nadruk ligt op het verstand. De Romantiek is een stuk uitbundiger en er is meer ruimte om gevoelens te uiten. Dit wordt gedaan op twee manieren: het non-conformisme en het escapisme. Het non-conformisme kan worden gezien als een vorm van protest. De schrijver zet zich af tegen de bestaande ideeën en laat zien wat er verkeerd is in deze maatschappij. Ook legt hij sterk de nadruk op het individualisme door anders te zijn dan anderen. In het escapisme gebeurt juist het omgekeerde. De schrijver gaat de confrontatie niet aan, maar vlucht weg voor de dingen die hij onjuist vindt. Hij kan dan onder andere vluchten in de natuur, het geloof, het verleden, humor, verre landen en in het ergste geval de dood.

 De Max Havelaar is opgedeeld in twee delen: het deel van Batavus Droogstoppel en het deel waarin Ludwig Stern vertelt over Max Havelaar. In het deel van Droogstoppel is veel vluchtgedrag te zien. Droogstoppel verklaart alle problemen die Havelaar aankaart met zijn geloof. Wanneer dominee Wawelaar de volgende woorden tot hem spreekt, is Batavus hier ook gelijk van overtuigd: ‘Is er niet veel rijkdom in Nederland? Dat komt door het geloof! Heerst in Frankrijk niet overal moord en doodslag? Juist, en dat komt doordat ze daar katholiek zijn. Zijn niet de Javanen arm? Het zijn heidenen. Hoe langer de Hollanders met de Javanen omgaan, hoe meer rijkdom hier zal komen en hoe meer armoede daar. Dat is de wil van God!’

 Er zijn echter nog meer personen die vluchten voor de ontmaskeringen van Havelaar. Dit zijn de bestuurders in Lebak en de andere districten op Java. Al deze hoge heren zijn corrupt en achterbaks en willen niet onder ogen zien dat het de verkeerde kant op gaat met Java. Havelaar heeft de grootste moeite om de verkeerde dingen aan het licht te brengen, doordat de regenten, residenten, gouverneur-generaals enzovoorts, niet mee willen werken aan zijn onderzoeken. Deze zijn bang voor wat er zal gebeuren als ze hun mond open doen.

   De stukken waarin Droogstoppel aan het woord is bevatten veel humor. Dit komt vooral door het feit dat de chagrijnige, pessimistische Batavus een grote tegenstelling vormt met de rechtvaardige, optimistische Havelaar die in de andere hoofdstukken aan bod komt. Droogstoppel is als het ware de classicist en Havelaar de romanticus. Droogstoppel vertrouwt alleen op zijn verstand en zijn geloof en houdt zijn gevoelens angstvallig in bedwang. Havelaar laat zijn gevoelens de vrije loop en laat zijn verstand daarbij dikwijls varen: ‘En hij was soepeler nog dan soepel. Met een gulheid die aan de fouten herinnerde die hem zelf zo arm hadden gemaakt, gaf hij steeds een voorschot aan de regent, zodat deze niet de behoefte had de gewone man nog harder te treffen.’ Havelaar stelt het geluk van de inlanders boven dat van zichzelf en zijn gezin.

   Verder is het boek één grote aanklacht, niet alleen tegen het Nederlandse bestuur van Java, maar ook tegen de burgerlijke onverschilligheid. Multatuli wilde gehoord worden door de mensen, en dit is ook precies de reden waarom hij dit boek heeft geschreven. Dit is kenmerkend voor het non-conformisme in de stroming Romantiek, omdat het een vorm van protest is.

   Wat totaal niet kenmerkend is voor de Romantiek, is het feit dat alles is opgeschreven zoals het is, heel realistisch dus. Multatuli zegt aan het einde van het boek: ‘Ja, ik zal gelezen worden! Als dit doel wordt bereikt, zal ik tevreden zijn. Want het was me niet te doen om mooi te schrijven. Ik wilde zo schrijven dat het werd gehoord. En, zoals iemand die ‘houd de dief!’ roept zich weinig aantrekt van de stijl van zijn geïmproviseerde toespraak, zo laat het mij ook volstrekt koud hoe men de manier zal beoordelen waarop ik mijn ‘houd de dief!’ heb uitgeschreeuwd.’ In de Romantiek wordt er veel beschreven en dat is in het Realisme niet zo. Wat dat betreft heeft het boek meer weg van het realisme.

   Max Havelaar is dus grotendeels representatief voor de Romantische literatuur, omdat het personen beschrijft die vluchtgedrag vertonen, omdat het veel humor en een zeer romantisch personage bevat en omdat het boek een aanklacht is tegen de bestaande ideeën. Het is niet volledig romantisch, omdat er op een zeer realistische manier is geschreven.