klas 4 samenvatting goud eitje

samenvatting 'het gouden ei'

Samenvatting van ‘Het gouden ei’

Auteur: Tim Krabbe.

Genre: psychologische roman/Misdaadroman.

Auteur: Tim Krabbe'
Titel: Het gouden ei, Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam, 1991-8, 98 blz. (eerste druk in juni 1984).
Genre: Misdaadroman / Psychologische roman.

Rex Hofman en zijn vriendin Saskia Ehlvest zijn onderweg naar hun vakantiebestemming ;Dijon, wanneer ze een stop bij een tankstation houden om te tanken. De twee krijgen ruzie maar leggen het al snel bij en begraven als vredes/liefdesteken twee muntjes. Vervolgens gaat Saskia nog ‘even’ wat te drinken halen uit het winkeltje bij het tankstation. Tijdens haar afwezigheid denk Rex terug aan een droom die Saskia drie jaar geleden had. het was hun eerste gezamenlijke vakantie, de benzine was opgeraakt, waardoor Saskia drie uur lang in de auto had moeten blijven zitten terwijl hij benzine aan het halen was. Ze was toen verschrikkelijk in paniek geraakt en had gedroomd dat ze opgesloten zat in een soort gouden ei en verlaten door de ruimte vloog. Op begeven moment, wanneer Saskia maar niet terugkwam uit het winkeltje, werd Rex onrustig. Hij maakt nog een foto van het tankstation voordat hij op zoek ging naar zijn vriendin. Helaas schijnt niemand haar gezien te hebben en is ze onvindbaar, Saskia is spoorloos verdwenen.

Een paar jaar later brengt Rex zijn vakantie door met zijn nieuwe vriendin Lieneke. Hij vraagt haar ten huwelijk, hoewel hij de verdwijning van Saskia nog steeds niet vergeten is, dit staat dan ook tussen Rex en Lieneke in.

‘s Nachts heeft Rex een verontrustende nachtmerrie over een gouden ei. Net als Saskia destijds had.
Na de vakantie begint Rex een zoektocht naar Saskia. Hij laat allerlei advertenties in Franse kranten plaatsen, wat weinig waardevolle reacties oplevert. Op één reactie na: die van Raymond Lemorne.

Raymond Lemorne, is een gelukkig getrouwde scheikunde leraar met twee dochters, oftwel een ogenschijnlijke normale man die toevallig op een dag per een meisje redde van een verdrinkingsdood. Nadat hij ontdekt heeft in staat te zijn tot een heldendaad als deze vraagt hij zich af of hij ook in staat is een misdaad te plegen. Dus besluit hij voorbereidingen te treffen voor zijn misdaad; hij verbouwt zijn vakantiehuisje om zijn toekomstig slachtoffer in op te sluiten, koopt een pistool ,een pot chloroform,en een oud matras, en dood zelfs twee kampeerders als wijze van oefening. Hij gaat bij een tankstation staan met zijn ene arm in een mitella met het plan een buitenlandse vrouw vragen hem te helpen bij het aankoppelen van zijn aanhangwagentje om haar vervolgens te bedwelmen met zijn chloroform. De eerste paar keer mislukt het, totdat hij Saskia treft die geïnteresseerd is in zijn R-sleutelhangers en hem denkt te kunnen vertrouwen vanwege de foto van zijn gezin in zijn auto. Dit is saskia’s einde geworden.

Raymond Lemorne komt na de advertentie naar Amsterdam om aan Rex aan te bieden al zijn vragen te beantwoorden op één voorwaarde ; hij moet hetzelfde ondergaan als saskia destijds. Wanneer Rex Raymond ziet herkent hij hem als de man met de mitella die hij destijds bij het benzinestation gezien had en stemt in met zijn voorwaarde, hij kan niet langer leven met de onwetendheid.Dus rijden Rex en Raymond samen naar hetzelfde benzinestation, waar Rex gedwongen word een koffie met slaapmiddel te drinken, en terwijl hij in slaap doezelt vertelt Lemorne hem wat hij destijds met saskia gedaan heeft. Wanneer Rex ontwaakt ligt hij op een matras in een doodskist, levend begraven.

Lieneke onderneemt nog een zoektocht naar Rex, maar tevergeefs, beide Rex en Saskia zijn voor altijd spoorloos verdwenen

verwerkingsopdracht klas 5 supertex

Zakelijke gegevens

Titel: Supertex, 202 blz.
Auteur: Leon de Winter
Verschenen in: september 1991
Druk: Grote Lijsters 2005
Uitgeverij: Wolters-Noordhoff, Groningen

- Genre
Het hoofdgenre van het boek kan worden ingedeeld bij epiek, de verzamelnaam voor producten van verhalende literatuur. Het is een fictioneel boek. Het sub-genre van Supertex is de roman.

De samenvatting

Hoofdstuk 1:
Max Breslauer zat in de spreekkamer van dr. Jansen in Amsterdam. Hij zat op de sofa en de vrouw van rond de zeventig zat naast hem. Ze was geen joodse psychiater en daar had Max bewust voor gekozen. Ze stelde wat routinevragen over zijn eetgedrag, hoe hij sliep en waarom hij de vorige keer zijn behandeling zo plotseling had afgebroken. Max was toen na de dood van zijn vader geweest vanwege zijn impotentie. Dr. Jansen informeerde verder naar zijn moeder en zijn broer. Max vertelde haar dat zijn broer Boy in Casablanca woonde, maar dat hij niet wist waarom. Een deel van zijn probleem had daarmee te maken. Hij wilde het verhaal vertellen en begon met ‘vanmorgen’.

Hoofdstuk 2:
Max moest een telefoontje plegen met iemand in Thailand en had daarom vroeg de wekker gezet. Maria, zijn vriendin, werd er wakker van. Hij moest bellen omdat een transport van kleding nog niet gearriveerd was. Toen hij ontdekte dat zijn secretaresse de verkeerde papieren had meegegeven, kon hij niet bellen naar Thailand. Daarom belde hij zijn secretaresse Yvonne op en ontsloeg haar, hoewel ze zeker wist dat ze de goede papieren had klaargelegd. Max besloot om zijn papieren zelf op te gaan halen. Binnen een kwartier zou hij naar zijn kantoor kunnen rijden en weer terug. Zonder te douchen kleedde hij zich aan, nam afscheid van Maria en sprong in zijn dure Porsche. Hij scheurde met grote snelheid door de straat. Voor zich dook plots een chassidische familie op en hij remde uit alle macht om op tijd stil te staan. Toch raakte hij een klein jongetje. De familie werd boos en hij bood de familie geld aan, hoewel hij goed wist dat vrome joden op zaterdag geen geld aan mogen nemen. Dit maakte het er niet beter op. Hij belde zijn advocaat Robbie en een ambulance. Max raakte het slachtoffer aan en de jongen begon te gillen. Twee van de omstanders sloegen hem weg van de jongen en een derde gooide een steen door de voorruit van zijn auto. Samen met Robbie arriveerde ook de politie en deze begonnen meteen een onderzoek naar Max’ snelheid. Advocaat en agenten redetwistten erover en Robbie trekt aan het langste eind. Daarna schold Robbie Max uit, omdat hij zo hard reed en zei dat het hem wel eens zijn rijbewijs zou kunnen kosten.
Max kwam toch nog op kantoor aan en zag dat hij de verkeerde stapel papieren had meegenomen. Hij belde naar Thailand, maar het gesprek verliep niet echt goed. Hij dacht aan de joodse jongen die hij had aangereden en aan diens vader, die vond dat een ‘jood in een Porsche’ niet kon. Vooral dit zat hem dwars. Hij besefte dat hij in een crisis zat, belde dr. Jansen en ‘boekte’ haar de rest van de zaterdag voor dubbel uurtarief. Daarna belde hij zijn secretaresse Yvonne om zich te verontschuldigen en haar weer aan te nemen. Zij weigerde echter.

Hoofdstuk 3:
Dr. Jansen vroeg Max waarom hij geraakt werd door het verwijt van de Joodse man. Max legde uit dat zijn broer hem ook ‘een jood in een porsche’ genoemd had. Toen hij begon af te dwalen, maande dr. Jansen hem om terug te keren op het oorspronkelijke onderwerp. Ze herinnerde hem aan zijn behandeling vorig jaar en wilde meer weten over zijn vader en diens dood.

Hoofdstuk 4:
Zijn vader Simon Breslauer was verdronken in de Loosdrechtse plassen en uit het onderzoek bleek dat hij te veel gedronken had en hierdoor hartaanval had gehad. Max vertelde over de jeugd van zijn vader in Polen en over zijn grootouders. Zij waren overleden in de Tweede Wereldoorlog en Simon had verschrikkelijke dingen meegemaakt. Na het eind van de oorlog ging Simon naar Israël, daarna weer terug naar Europa. Hij begon in Amsterdam een kledingzaak en in dertig jaar tijd had hij 29 vestigingen van SuperTex opgericht. Max vertelde verder over zijn moeder, wat voor een karakter zijn vader had en hoe hij zich thuis gedroeg.
Toen kwam zijn eigen jeugd ter sprake en zijn studententijd. Hij zette zich af tegen zijn vader omdat hij het niet goed met hem kon vinden, en ging rechten studeren. Na verschillende omwegen en baantjes, kwam hij alsnog bij zijn vader in het bedrijf te werken. Hij beschreef zijn eerst reis naar Milaan en hoe hij een contract voor zijn vader in de wacht sleepte.

Hoofdstuk 5:
Zijn vader was echter niet blij met het illegale contract en daarom richtte Max een eigen BV op. Dr. Jansen vroeg hem waarom hij dan toch bij zijn vader bleef werken. Max antwoord dat het natuurlijk voor het geld was, want zo aardig was zijn vader niet. Zijn psychiater vroeg toen of hij zijn vader kon omschrijven. Dat kon Max niet zomaar, maar hij kon nog wel meer over hem vertellen.

Hoofdstuk 6:
Max had door dat hun Supertex winkels de mooiste tijd achter de rug hadden. Hij wilde daarom meer casual en chique kleding gaan maken. Met een groep filiaalhouders had hij gewerkt aan een plan en een presentatie. Toen hij die aan zijn vader liet zien, was deze in slaap gevallen. Thuis dronk Max een fles sterke drank. Toen zijn vader zijn excuses had aangeboden, ging hij weer weg. Max liet hem uit en wilde hem bijna met een schaar vermoorden. Max bedaarde door wat zijn vader zei over een foto van hun tweeën en Max schaamde zich voor zijn moordneigingen. Dit was de directe aanleiding voor Max om te besluiten naar een psychiater te stappen.
Een maand na de begrafenis van Simon werd Max opgebeld door Maria, de minnares van zijn vader. Hij geloofde zijn oren niet en belde Boy om te vragen dit het waar was. Die was er wel van op de hoogte geweest. Max besloot om Maria te ontmoeten en te praten over Simon’s belofte, namelijk dat na zijn dood er voor Maria gezorgd moest worden. Ze spraken af in een restaurant, maar Max kreeg ruzie met een hoer en liep verwondingen op, waarop Maria hem naar het ziekenhuis bracht. Max had toen geen zin meer in een gesprek met haar.

Hoofdstuk 7:
Dr. Jansen informeerde of er toch nog een regeling voor Maria tot stand was gekomen en Max bevestigde dat. Ze vroeg toen verder naar zijn ouders en hoe die elkaar ontmoet hadden en naar Maria. Het gesprek kwam uit op Boy en op een oude geliefde van Max. Dr. Jansen vroeg of hij meer over haar weten.

Hoofdstuk 8:
Max vertelde eerst over vriendinnetjes die hij op school had gehad. Daarna over de tijd toen hij gekoppeld werd aan een Joods meisje. Ten slotte kwam hij bij de joodse Esther d’Oliveira. Hij vertelde hoe hij haar had leren kennen, over het verloop van hun relatie en hoe ze vastzat aan haar ex-man. Toen hij zelfmoord gepleegd had, trok Esther zich dat erg aan. Ze begon haar leven te veranderen en werd orthodox. Ze groeiden uit elkaar en op een gegeven moment verhuisde Esther naar Jeruzalem.

Hoofdstuk 9:
De therapeute vroeg hoe het verder was gegaan. Max was drie maanden lang elk weekend naar Tel Aviv gevlogen. Hij had geprobeerd om haar mee terug te krijgen naar Nederland, maar ze bleef vastberaden. Hij stopte met reizen toen ze zich verloofde met een joodse Amerikaan. De avond dat hij het hoorde, had hij een vriend gebeld, die om hem te troosten een hoertje naar Max had gestuurd. Hij had seks met haar. De dag erna nam de vriend hem mee naar een bruiloft, waar het hoertje de bruid was. Dat raakte hem en toen begon zijn periode van impotentie.
Max werkte nog steeds op het advocatenkantoor waar hij Esther had leren kennen. Hij kon zijn gedachten niet goed meer bij zijn werk houden en hij werd slordig. Toen er een plaats vrij kwam in zijn vaders bedrijf, is hij weggegaan. Na de dood van Simon werd Max de baas. Max kwam weer terug op Maria en vertelde aan dr. Jansen dat hij nu met haar sliep. Ze begon daar vragen over te stellen, maar Max wilde het onderwerp laten rusten en begon toen over zijn broer. Ze hielden pauze en daarna zouden ze verder gaan over waarom zijn broer naar Casablanca was gegaan.

Hoofdstuk 10:
Max ging naar huis om te kijken hoe het met Maria was. Thuis gekomen, zag hij koffers in de gang staan. Maria was tot de conclusie gekomen dat ze niet van Max hield en wilde daarom weggaan. Hij probeerde haar te laten blijven, maar het lukte niet. Toen ze weg was, belde hij Robbie op. Die zei dat de jongen, die Max had aangereden, zijn been gebroken had. Verder zei hij nog dat Max misschien boete moest betalen of zijn rijbewijs een jaartje kwijt zou zijn, maar er zou geen schadeclaim komen. Max vroeg wat hij moest doen als hij niet mocht rijden. Robbie zei dat hij zijn Porsche altijd al een beetje een pooierwagen had gevonden en bovendien niks voor Max. Ook spraken ze af om een keertje te gaan eten. Hij ging weer terug naar dr. Jansen.

Hoofdstuk 11:
Hij vertelde het verhaal van Boy; over hoe hij was en de verschillen tussen hun twee, over de brieven die hij naar Max geschreven had uit Casablanca, over zijn verloofde Lea en over de zakenreis die hij maakte in opdracht van Max. Boy moest in Marokko een contract laten verlengen. Het zou niet moeilijk zijn, maar de broers waarmee SuperTex zaken deed, begonnen moeilijk te doen. Boy wilde de hulp van Max niet inschakelen en deed het op zijn eigen houtje. Hij beledigde echter de broers, die niks meer met hem te maken wilden hebben. Toen hij ook nog opgelicht werd, wilde hij niet meer terug naar Nederland. Hij nam geen contact op met Max en reageerde ook niet op zijn faxen. Op een dag kwam hij zijn oplichter tegen en volgde hem naar zijn huis. Toen hij daar kwam, werd hij in een klap verliefd op de dochter van zijn oplichter, Sulamit.
In Nederland was iedereen erg ongerust en Max kwam met het plan om naar Casablanca te gaan en zijn broer te gaan zoeken. Net voordat hij weg wilde gaan, kreeg hij bericht dat Benjamin nog leefde en dat hij niet terugkwam. Samen met Lea vloog hij toch naar Casablanca om meer te weten te komen. Boy had geen sporen achtergelaten, dus ze konden hem niet vinden. Op een gegeven moment moest Lea naar de wc. Ze wilde niet in een café plassen, dus vroeg Max iemand naar wc’s. Ze kwamen bij chemische wc’s, waar Lea ineens Boy zag zitten. Hij droeg een hoed en had zich niet geschoren, omdat hij volgens de tradities wilde leven. Die avond zaten ze met zijn drieen op een hotelkamer om te praten. Max dacht dat Boy overspannen was, en wilde hem naar een dokter brengen. Lea smeekte Boy om mee terug te komen naar Nederland om te trouwen. Hij kon dat niet, want hij was met iemand anders verloofd. De volgende dag liet hij zijn verloofd Sulamit zien en vertelde zijn levensverhaal aan Max. Ook heeft hij dat opgeschreven en aan Max verstuurd.

Hoofdstuk 12:
Dr. Jansen vroeg of hij nu therapie wilde. Max dacht dat hij dat al had door te praten. Zij was van plan om hem onder hypnose situaties uit zijn jeugd nogmaals te laten beleven.
Op het toilet zag Max een collectebus staan van het Joods Nationaal Fonds. Dr. Jansen was dus toch joods. Hij vroeg haar naar de collectebus, maar ze gaf geen antwoord en begon over zijn vader en diens kennis van joodse spreekwoorden. Hij had ze geleerd van een man die het einde van de Oost-Europese joden zag naderen. Hij ging het Jiddisch vastleggen en leerde Simon de spreekwoorden, want iemand moest ze onthouden. Max zei dat de spreekwoorden nu in zijn hoofd zaten, waarop dr. Jansen constateerde dat hij haar niet nodig had.

Hoofdstuk 13:
Toen Max naar huis liep, zag hij een Mercedes rijden en dacht dat zijn vader achter het stuur zat. Dat was natuurlijk onmogelijk. Spreekwoorden verdrongen zich achter zijn lippen en hij begreep hoe hij tegen wil en dank de erfgenaam van zijn vader was geworden. Hij zou zich er niet meer tegen verzetten.



- Onderwerp
Het onderwerp van het boek is in de eerste plaats vervreemding en daarna het terugvinden van je eigen identiteit. Door zijn welvarende bestaan heeft Max Breslauer zich afgezet van zijn afkomst en geloof, maar door verschillende gebeurtenissen raakt hij zijn greep op het leven kwijt. Hij voelt zich verdwaald tussen zijn medemens. Door aanwijzingen van de mensen om hem heen ziet hij in dat zich verzetten om zichzelf te zijn geen zin heeft en valt terug op zijn geloof.

- Gebeurtenissen
Er zijn verschillende gebeurtenissen in het boek die ervoor zorgen dat Max zijn grip op het leven kwijtraakt. Door zijn materialisme heeft hij nooit ingezien dat geestelijk evenwicht ook belangrijk is in een goed leven. De dood van zijn vader is de eerste gebeurtenis die ervoor zorgt dat Max over zichzelf begint na te denken. Hij had altijd een slechte band met zijn vader en heeft zijn leven lang afkeer gehad tegen het materialistische bestaan van zijn vader. Hij begint zich af te vragen of een betere vader-zoonrelatie misschien meer waard voor hem was geweest dan zijn afkeer. De enige vrouw die echt iets voor Max heeft betekend was Esther. Zij bekeert zich echter tot het jodendom en hij raakt haar kwijt. Tijdens hun relatie zag Max in dat zijn band met haar veel belangrijker voor hem is dan al zijn bezittingen. Max wordt erg onzeker na de bekering van Esther tot het geloof waar hijzelf zich zo van heeft afgezet. Ten slotte vertrekt ook zijn broer Boy om een gelijkwaardige reden, hierdoor is de onzekerheid van Max compleet. Boy zoekt na enkele gebeurtenissen in zijn leven zijn rust in de tradities van het Jodendom. De gebeurtenis die ervoor zorgt dat Max zich bewust wordt van zijn identiteitscrisis is het aanrijden van een Joods jongetje op sabbatochtend. Door de grote tegenstelling tussen de verdwaalde jood in een Porsche en een familie orthodoxe joden op weg naar de synagoge maakt zijn verwarring compleet. Hij zoekt een psychiater op om alles in zijn hoofd weer op een rijtje te krijgen.

- Personages
Max Breslauer is de hoofdpersoon in Supertex. De karakters die verder in het boek voorkomen hebben elk een bepaalde invloed op hem en zijn zoektocht naar zichzelf. Daarnaast komt er een psychiater in voor die Max helpt in zijn zoektocht. Max is 36 jaar oud en de eigenaar van een keten SuperTex winkels. Hij is een harde zakenman en gefocust op geld en het materiele in het leven. Hij heeft nauwelijks last van zijn geweten, ondanks dat hij goedkoop spul verkoopt en zijn klanten misleidt. Hij is op veel gebieden hetzelfde als zijn vader. In zijn privé-leven is Max echter onzeker en kan hij zijn gevoelens niet goed uiten. Zijn manier van handelen zorgt vaak voor conflicten met de mensen om hem heen. Je leert de rest van de personages kennen door de ogen van Max, je krijgt dus geen reëel beeld van deze personen. Het gaat er vooral om welke rol deze personen gespeeld hebben in het leven van Max.

- Opbouw
De opbouw van het boek houdt een bepaalde raamvertelling aan. Het speelt allemaal in het kader van het bezoek van Max aan psychiater dr. Jansen, waarbinnen het levensverhaal van de hoofdpersoon wordt verteld. Het gesprek tussen de twee wordt chronologisch verteld, maar de flashbacks niet. Het verleden wordt wel thematisch verteld, namelijk de belangrijke gebeurtenissen in het leven van Max. De hoofdstukken worden om en om afgewisseld, de oneven hoofdstukken gaan over het heden en het gesprek met de psychiater (uitgezonderd hoofdstuk 11), terwijl de even hoofdstukken terugblikken zijn (uitgezonderd hoofdstuk 12). De vertelde tijd in het heden is één dag, de vertelde tijd van de terugblikken gaan ongeveer 60 jaar terug, vanaf de geboorte van de vader van Max tot de zaterdagmorgen bij de psychiater.


- Ruimte
Het gesprek tussen Max en zijn psychiater dr. Jansen speelt zich af in Amsterdam, in een gebouw op de hoek van de Apollolaan. Verder komen in de flashbacks verschillende plekken in de wereld voor. Er wordt gesproken over de geboorte van zijn vader Simon in Polen, het leven van zijn broer in Casablanca, de dood van zijn vader bij de Loosdrechtse Plassen, en de toevlucht naar Tel Aviv van zijn vriendin Esther.

verwerkingsopdracht romantiek

KLAS 5  Romantiek Max Havelaar - Multatuli

   Ik vind dat Max Havelaar van Multatuli grotendeels representatief is voor de Romantische literatuur.

De Romantiek is een periode die duurde van ongeveer 1770 tot 1880. Deze stroming is een tegenbeweging van het Classicisme, waarin het vooral gaat om ingetogenheid en waar de nadruk ligt op het verstand. De Romantiek is een stuk uitbundiger en er is meer ruimte om gevoelens te uiten. Dit wordt gedaan op twee manieren: het non-conformisme en het escapisme. Het non-conformisme kan worden gezien als een vorm van protest. De schrijver zet zich af tegen de bestaande ideeën en laat zien wat er verkeerd is in deze maatschappij. Ook legt hij sterk de nadruk op het individualisme door anders te zijn dan anderen. In het escapisme gebeurt juist het omgekeerde. De schrijver gaat de confrontatie niet aan, maar vlucht weg voor de dingen die hij onjuist vindt. Hij kan dan onder andere vluchten in de natuur, het geloof, het verleden, humor, verre landen en in het ergste geval de dood.

 De Max Havelaar is opgedeeld in twee delen: het deel van Batavus Droogstoppel en het deel waarin Ludwig Stern vertelt over Max Havelaar. In het deel van Droogstoppel is veel vluchtgedrag te zien. Droogstoppel verklaart alle problemen die Havelaar aankaart met zijn geloof. Wanneer dominee Wawelaar de volgende woorden tot hem spreekt, is Batavus hier ook gelijk van overtuigd: ‘Is er niet veel rijkdom in Nederland? Dat komt door het geloof! Heerst in Frankrijk niet overal moord en doodslag? Juist, en dat komt doordat ze daar katholiek zijn. Zijn niet de Javanen arm? Het zijn heidenen. Hoe langer de Hollanders met de Javanen omgaan, hoe meer rijkdom hier zal komen en hoe meer armoede daar. Dat is de wil van God!’

 Er zijn echter nog meer personen die vluchten voor de ontmaskeringen van Havelaar. Dit zijn de bestuurders in Lebak en de andere districten op Java. Al deze hoge heren zijn corrupt en achterbaks en willen niet onder ogen zien dat het de verkeerde kant op gaat met Java. Havelaar heeft de grootste moeite om de verkeerde dingen aan het licht te brengen, doordat de regenten, residenten, gouverneur-generaals enzovoorts, niet mee willen werken aan zijn onderzoeken. Deze zijn bang voor wat er zal gebeuren als ze hun mond open doen.

   De stukken waarin Droogstoppel aan het woord is bevatten veel humor. Dit komt vooral door het feit dat de chagrijnige, pessimistische Batavus een grote tegenstelling vormt met de rechtvaardige, optimistische Havelaar die in de andere hoofdstukken aan bod komt. Droogstoppel is als het ware de classicist en Havelaar de romanticus. Droogstoppel vertrouwt alleen op zijn verstand en zijn geloof en houdt zijn gevoelens angstvallig in bedwang. Havelaar laat zijn gevoelens de vrije loop en laat zijn verstand daarbij dikwijls varen: ‘En hij was soepeler nog dan soepel. Met een gulheid die aan de fouten herinnerde die hem zelf zo arm hadden gemaakt, gaf hij steeds een voorschot aan de regent, zodat deze niet de behoefte had de gewone man nog harder te treffen.’ Havelaar stelt het geluk van de inlanders boven dat van zichzelf en zijn gezin.

   Verder is het boek één grote aanklacht, niet alleen tegen het Nederlandse bestuur van Java, maar ook tegen de burgerlijke onverschilligheid. Multatuli wilde gehoord worden door de mensen, en dit is ook precies de reden waarom hij dit boek heeft geschreven. Dit is kenmerkend voor het non-conformisme in de stroming Romantiek, omdat het een vorm van protest is.

   Wat totaal niet kenmerkend is voor de Romantiek, is het feit dat alles is opgeschreven zoals het is, heel realistisch dus. Multatuli zegt aan het einde van het boek: ‘Ja, ik zal gelezen worden! Als dit doel wordt bereikt, zal ik tevreden zijn. Want het was me niet te doen om mooi te schrijven. Ik wilde zo schrijven dat het werd gehoord. En, zoals iemand die ‘houd de dief!’ roept zich weinig aantrekt van de stijl van zijn geïmproviseerde toespraak, zo laat het mij ook volstrekt koud hoe men de manier zal beoordelen waarop ik mijn ‘houd de dief!’ heb uitgeschreeuwd.’ In de Romantiek wordt er veel beschreven en dat is in het Realisme niet zo. Wat dat betreft heeft het boek meer weg van het realisme.

   Max Havelaar is dus grotendeels representatief voor de Romantische literatuur, omdat het personen beschrijft die vluchtgedrag vertonen, omdat het veel humor en een zeer romantisch personage bevat en omdat het boek een aanklacht is tegen de bestaande ideeën. Het is niet volledig romantisch, omdat er op een zeer realistische manier is geschreven.

klas 5 verwerkingsopdracht verlichting

Verlichting

“Kleine gedichten voor kinderen” van Hieronijmus van Alphen is representatief voor de verlichting

De verlichting is een periode die liep van ongeveer 1650 tot ongeveer 1800. In deze periode was – eveneens als in de Romantiek- de natuur heel erg belangrijk. Mensen gedroegen zich goed naar de natuur wetten.

Mensen vonden het ook belangrijk om in het hier en nu te leven. Dus gewoon in het heden en niet te vluchten in het verleden of in de toekomst. De verlichting is dus eigentijds.

Ook was het heel belangrijk om je eigen levensstandaard te verbeteren, omdat deze volgens de mensen nog niet goed genoeg was. Je was gewoon zondig en dat moest veranderen, anders vergaf god je niet en dan kwam je niet in de hemel. Je leefde op aarde voor God en de ultieme beloning was om na de dood in de hemel te komen en daar het eeuwige leven te krijgen.

De levensstandaard moest dus verbetert worden. Dit ging natuurlijk niet alleen maar om je goed gedragen om dan in de hemel te komen, maar ook de dagelijkse dingen moesten een beetje veranderen. Dingen zoals onderwijs moesten ook belangrijk worden in de samenleving.

Vrijheid was heel belangrijk in de verlichting. Je had vrijheid van godsdienst. Dat betekende dat je in elke god mocht geloven. Er leefde dus veel godsdiensten naast elkaar.

De vrijheid van meningsuiting is ook een thema uit de verlichting. Mensen mochten hun mening openlijk uitspreken, wat in het verleden wel eens anders is geweest.

Verder was vrijheid van handel ook erg belangrijk. Hierdoor kwam het uitvinden van de drukpers, waardoor er op grote schaal boeken konden worden gedrukt en ook de wat lagere standen beschikking kregen tot boeken en zo ook leerden lezen.

De mens in de verlichting was ook overtuigd van de goedheid van de mens. Rousseau zei: “een kind is vanaf de geboorte geneigd goed te doen, maar wordt door de maatschappij bederft.” Dit geeft heel goed aan wat mensen dachten in die tijd. Ze dachten dus als je een kind vanaf zijn geboorte z'n gang laat gaan dat het kind een goed persoon wordt in de samenleving en niemand kwaad zal doen.

“Kleine gedichten voor kinderen” is een bundel die voor kinderen gemaakt is, maar deze is ook heel populair bij de oudere mensen. Veel gedichtjes gaan over kinderen en dan verwacht je al een beetje een verlichting gedicht vanwege mijn laatste puntje dat ik net heb genoemd: Een kind is vanaf zijn geboorte goed, maar wordt bederft door de maatschappij.
Hieronijmus van Alphen stond niet helemaal achter deze stelling van Rousseau, omdat van Alphen het kind zag als iets dat je zelf kon invullen in het leven. Het kind kon je of goede dingen leren, zodat het goed werd of het werd verwaarloosd in de opvoeding en daardoor slecht.
Daarom had van Alphen in een aantal gedichtjes een opvoedkundige toon, zodat de mensen met kinderen wat beter in de opvoeding werden en dat zo de kinderen allemaal beter werden en niet meer werden verwaarloosd in de opvoeding

Mijn speelen is leeren, mijn leeren is speelen,

En waarom zou mij dan het leeren verveelen?
Het lezen en schrijven verschaft mij vermaak.
Mijn hoepel, mijn priktol verruil ik voor boeken;
Ik wil in mijn prenten mijn tijdverdrijf zoeken,
't is wijsheid, 't zijn deugden naar welke ik haak.

Je ziet in dit gedicht heel duidelijk de opvoedkundige toon. Het kind moet je wijze dingen leren, want dit is waar het kind naar verlangt; “'t is wijsheid, 't zijn deugden naar welke ik haak.”

Zo heeft van Alphen tal van dit soort gedichtjes met deze opvoedkundige toon erin.

Conclusie

“Kleine gedichten voor kinderen” van Hieronijmus van Alphen is wel degelijk representatief voor de verlichten. Er komen weliswaar niet veel motieven van de verlichting in voor, maar een heel belangrijk punt uit de verlichting komt er wel in voor. Dit belangrijke punt is natuurlijk het goed opvoeden van de kinderen en ze alle kennis geven die je zelf hebt. Het is belangrijk voor het kind om veel te weten te komen. Zo gaat het kind vanzelf goed functioneren in de maatschappij.