F. Bordewijk, Bint
Amsterdam, 1995, 29e druk (1e druk
1934)
78 pagina’s
Genre: psychologische (school)roman
Samenvatting:
Het boek begint met het moment dat De Bree het eerste lesuur gaat geven als een nieuwe leraar op de school; zijn voorganger is weggepest. Hij komt in de ergste klas van de school, namelijk 4D terecht, die hij al gauw de Hel noemt. Hij laat echter meteen zijn ijzeren discipline merken, en laat acht leerlingen nakomen. Tijdens het eerste lesuur verklaart De Bree de Hel letterlijk de oorlog. In de pauze maakt hij kennis met de andere docenten. Hij spreekt voornamelijk met Remigius, die hem het een en ander vertelt over Bint, het schoolhoofd. Toch laat hij hierover niet veel los. In de loop van het verhaal blijkt dat hij alle vier klassen waarin hij les geeft, namen geeft. Hij benoemt ze tot de bruine klas, de grauwe klas, de bloemenklas en de hel. De Bree ziet niet alleen de klassen als wezens, maar ook de school, het systeem van de school en praktisch alles wat ermee te maken heeft. Individualiteit bestaat niet. Bij de eerste rapportvergaderingen wordt er snel doorheen gewerkt - zoals altijd eigenlijk. Echter bij Van Beek, een leerling, houden de docenten iets langer stil. Geruchten gingen namelijk dat wanneer deze een onvoldoende zou staan, er een poging tot zelfmoord zou volgen. Maar omdat er geen uitzonderingen worden gemaakt, trekken zij zich hier niets van aan. Later blijkt dat Van Beek in een gracht is gesprongen. Hij werd gered, maar overleed later - best ironisch eigenlijk - aan pneumonie. Er komt niet veel later een kleine oproer op school, die Bint al had voorzien. De orde herstelt zichzelf automatisch en wat er met Van Beek is gebeurd wordt doodgezwegen. Een soort tweede helft van het boek gaat over een lange fietstocht die gemaakt wordt met alle klassen. Zoals altijd wordt de Hel opgesplitst in twee helften. De Bree zou in eerste instantie niet meegaan. Maar omdat een leraar die een helft zou krijgen eerder dan verwacht een kind krijgt, gebeurt dit alsnog. Ongeveer halverwege wordt Te Wigchel ziek en moet veel hoesten. De Bree besluit een kortere route te volgen. De klas heeft er moeite mee, maar ziet wel in dat dit het beste is voor hun medeleerling. Na in een herberg geslapen te hebben, missen er twee mensen. De Bree maakt zich eerst ontzet-tend druk en is razend. Toch niet veel later valt er een kwartje bij hem en komt hij tot rust. Later blijkt dit kwartje te zijn dat het vermiste tweetal alsnog de tweede route heeft gefietst. Door alle ervaringen van het afgelopen jaar, besluit De Bree langer op de school van Bint te blijven. Dit i.p.v. het plan om maar één jaar in te vallen. Het volgende jaar blijkt Bint op te zijn gehouden en een ander het van hem over te hebben genomen. De Bree snapt het niet volledig, en zoekt daarom Bint tot twee keer toe op. Beide keren weet zijn dochter te melden dat hij weg is, dat ze niet weet waarheen en tevens niet weet wanner hij terugkomt. Uiteindelijk begrijpt De Bree dat Bint contact heeft verbroken met iedereen, ook met de school en alles er omheen.
B
. De stroming van het boek is de ‘Nieuwe Zakelijkheid’.
De kenmerken
van de nieuwe zakelijkheid zijn:
1. nuchtere, kernachtige, strakke, sobere en harde stijl;
2. weinig plaats voor gevoel;
3. geen versieringen of mooischrijverij;
4. korte zinnen, zoeken naar de essentie, reportagestijl;
5. eerbied voor de gewoonste dingen;
6. maatschappijkritiek;
7. scherpe tegenstellingen.
1/2: In het gehele boek worden vrijwel geen emoties weerschreven, worden deze wel beschreven dan is dat zeer kort.
Zo komt De Bree er op een soort klassenuitje achter dat 2 van zijn leerlingen er vandoor zijn gegaan. Kort wordt dan zijn emotie geschreven waaruit blijkt dat hij woedend is, maar 3 zinnen later worden deze emoties al weer genuanceerd en wordt er weinig aandacht meer gegeven aan zijn woede.
3/4: Vrijwel niets wordt uitvoerig beschreven, alles is zeer zakelijk en kort.
Zoals bijvoorbeeld hier te zien uit het volgende fragment
Opeens kwam er iets anders. Het was geen gedachte. Het was misschien een
ingeving. Het kwam niet uit de as. Het kwam niet langs de spaken. Het kwam van
heel ergens anders uit het wijde buiten. Hij keek op.
5: Tijdens het klassenuitje merk je dat De Bree veel bewondering voor de natuur heeft.
6: Komt niet heel veel voor in het boek, wel in de vorm van dat het systeem van Bint optimaal is en dat dit ''helden'' zal voortbrengen in de maatschappij.
Kritiek op de maatschappij is er vooral in de vorm van dat er een gebrek aan tucht en discipline is, iets wat in Bints systeem overheerst.
7: Tussen de klassen die de Bree lesgeeft. De Hel, waar allerlei lelijke, niet uitermate slimme figuren tussen zitten en De Bloemetjes, waar normale en slimmere kinderen tussen zitten.
Ook is er enig contrast tussen het systeem van bint, de discipline en de tucht vergelijken met de buitenwereld, die Bints methode (volgens mij) niet helemaal goed keurt, en zich er op gegeven moment ook tegen afzet (Nadat een leerling zelfmoord heeft gepleegd komt er een opstand op het schoolplein).
